De term “AI-washing” verwijst naar een praktijk waarbij bedrijven en organisaties hun producten, diensten of projecten beschrijven of op de markt brengen als kunstmatige intelligentie (AI), ook al is deze beschrijving misleidend of sterk overdreven. Hieruit blijkt dat overdreven reclame voor AI-producten tijdens AI-washing kan leiden tot tastbare strafrechtelijke aansprakelijkheid.
AI wassen?
AI wassen wordt steeds belangrijker nu AI steeds meer aanwezig is in het dagelijks leven en in de publieke perceptie. Historisch gezien heeft AI veel ontwikkelingen doorgemaakt, maar pas met moderne toepassingen zoals ChatGPT en Bard werd het potentieel ervan tastbaar voor het grote publiek. Deze verspreiding heeft echter ook geleid tot mogelijkheden voor misbruik die vergelijkbaar zijn met greenwashing.
Het is waarschijnlijk een vorm van greenwashing, waarbij marketingstrategieën worden gebruikt om de indruk te wekken dat iets milieuvriendelijker is dan het in werkelijkheid is – alleen wordt de hype rond AI hier gebruikt om de gepercipieerde waarde of innovatie van een product of dienst te verhogen.
Redenen voor AI-wassen
- Marktperceptie en concurrentiedruk: Omdat AI wordt gezien als innovatief en toekomstgericht, willen veel bedrijven deze indruk overbrengen om zich te onderscheiden van de concurrentie.
- Investeerders aantrekken: Start-ups en bedrijven hopen dat AI-innovatie het gemakkelijker maakt om investeringen aan te trekken.
- Verhoogde verkoop: Producten die op de markt worden gebracht als AI-producten kunnen aantrekkelijker zijn voor consumenten, zelfs als de technologie alleen basisautomatisering of algoritmen omvat.
Voorbeelden van AI-wassen
- Overdreven claims: Een bedrijf beweert dat zijn software geavanceerde AI gebruikt, terwijl het slechts gebaseerd is op eenvoudige, op regels gebaseerde systemen.
- Misleidend marketingmateriaal: producten worden aangeprezen met termen als “AI-ondersteund”, hoewel de onderliggende technologie weinig meer inhoudt dan traditionele statistische analyses of eenvoudige automatiseringsprocessen.
- Rebranding: Oudere technologieën krijgen een andere naam en worden omgedoopt tot AI-technologieën zonder dat er belangrijke veranderingen worden doorgevoerd.
Effecten van AI-wassing
- Verlies van vertrouwen: Als klanten en investeerders merken dat de AI-claims van een bedrijf overdreven of onjuist zijn, kan dit leiden tot een aanzienlijk verlies van vertrouwen.
- Marktverstoring: Het kan moeilijk zijn om echte innovatie te onderscheiden van opgeblazen marketingstrategieën, wat de ontwikkeling en acceptatie van echte AI-oplossingen kan belemmeren.
- Uitdagingen op het gebied van regelgeving: Overdrijvingen en onjuiste voorstellingen van zaken kunnen gevolgen hebben op het gebied van wet- en regelgeving, vooral als het gaat om gegevensbescherming en ethische overwegingen.
Strafrechtelijke risico’s met AI wassen?
Een recent artikel in de NZWiSt (Babucke/Kroner in NZWiSt 2024, 174) werpt licht op de strafrechtelijke risico’s en uitdagingen in verband met valse beweringen over kunstmatige intelligentie (AI), ook bekend als “AI-washing”.
De auteurs trekken ook parallellen met greenwashing, waarbij milieuvriendelijkheid ten onrechte wordt geclaimd, AI-washing houdt in dat overdreven of valse beloften worden gedaan over AI-toepassingen. Het artikel analyseert de juridische gevolgen en de uitdagingen van het vervolgen van dergelijke zaken.
Strafrechtelijke aansprakelijkheidsrisico’s en parallellen met greenwashing
AI-washing omvat daarom misleidende marketingstrategieën die producten of diensten presenteren als AI-ondersteund, hoewel dit niet het geval is. De auteurs bespreken nu de verschillende soorten AI-washing, van overdreven beloften tot de rebranding van oude producten zonder technische veranderingen.
Relevante strafbare feiten
- Fraude (artikel 263 StGB): Strafrechtelijke aansprakelijkheid voor fraude zou kunnen mislukken door de vage definitie van AI. Er is sprake van misleiding als verifieerbare feiten worden misleid, wat moeilijk te bewijzen kan zijn in het geval van misleidende AI-informatie.
- Beleggingsfraude (artikel 264a StGB): heeft betrekking op valse verklaringen in prospectussen in verband met effecten of bedrijfsaandelen. Ook hier zijn duidelijke definities en de plicht tot openbaarmaking van cruciaal belang.
- Strafbare reclame (§ 16 UWG): Omvat openbare reclame met onjuiste beweringen die waarschijnlijk misvattingen veroorzaken bij consumenten. Hier is het essay verrassend kort!
- Onjuiste voorstelling van zaken (artikel 331 HGB, artikel 400 AktG): betreft onjuiste verklaringen in jaarverslagen over AI-aanvragen.
In hun conclusie komen de auteurs tot de conclusie dat strafrechtelijke aansprakelijkheid gezien de bestaande strafbare feiten waarschijnlijk voorzichtig moet worden bevestigd.
Onderzoeksmaatregelen en uitdagingen
Onderzoeken naar AI-wassen kunnen verstrekkende gevolgen hebben voor getroffen bedrijven, vooral met betrekking tot de bescherming van handels- en bedrijfsgeheimen. De inbeslagname van broncodes, trainingsgegevens en andere relevante gegevens brengt juridische en praktische uitdagingen met zich mee. Onderzoeksautoriteiten moeten proportioneel handelen en zelf technische hulpmiddelen voor hun onderzoeken aanschaffen.
Het komt misschien als een verrassing, maar overdreven reclame voor AI-functies kan niet alleen misleidend zijn, maar ook een strafbaar feit. In het ergste geval bestaat het risico op inbeslagname, d.w.z. terugvordering van alle inkomsten uit de illegaal geadverteerde AI in een strafprocedure.
AI-Washing strafbar?
Strafbare reclame door AI wassen
Afhankelijk van het geval kan overdreven en opzettelijk onjuist geadverteerde AI snel leiden tot (commerciële) fraude. In de praktijk kan het echter moeilijk zijn om vermogensschade vast te stellen als er daadwerkelijk een AI is geleverd die bruikbaar is, maar niet overeenkomt met de geadverteerde reeks functies. Dit is echter de reden waarom het strafbare feit van reclame (artikel 16 UWG) is uitgevonden, vooral als het gaat om reclame zelf zonder overdracht van activa.
Overdreven reclame voor AI-functies kan niet alleen misleidend zijn, maar zelfs strafbaar.
Advocaat Jens Ferner
Strafbare reclame heeft een enigszins schimmig bestaan; ik heb tot nu toe slechts een paar zaken op dit gebied kunnen behandelen – schrikbarend vaak zaken waarbij verhuisbedrijven betrokken waren. Als je sectie 16 UWG bekijkt, zul je snel struikelen over het feit dat het product in kwestie “bijzonder gunstig” moet worden aangeprezen. Als ik nu reclame maak voor een product met een realistische prijs dat simpelweg niet biedt wat ik beweer dat het biedt, dan zou deze strafrechtelijke aansprakelijkheid toch niet meer van toepassing moeten zijn? Helemaal niet: Volgens de jurisprudentie van het BGH geldt de verwijzing naar een bijzondere kwaliteit ook als een schijn van bijzondere begunstiging, omdat ook zuiver ideële voordelen als “bijzonder gunstig” in de zin van de norm moeten worden aangemerkt (ik licht dit met betrekking tot greenwashing toe in Ferner, jurisPR-ITR 17/2023 noot 6). Dit betekent dat een bijzondere uitleg van artikel 16 UWG regelmatig kan – en zal – leiden tot strafrechtelijke aansprakelijkheid als de kwaliteit wordt benadrukt (d.w.z. een bijzonder scala aan functies).
Vooruitzichten op AI wassen
AI-washing is een problematische praktijk die misschien op korte termijn voordelen oplevert, maar op lange termijn het vertrouwen in de industrie ondermijnt en de echte ontwikkeling en implementatie van AI-technologieën belemmert.
Aangezien het belang van AI en de bijbehorende strafrechtelijke risico’s in de toekomst zullen toenemen, moeten bedrijven voorzichtig zijn met het maken van reclamebeloften en de functionaliteit van hun AI-toepassingen op een begrijpelijke manier kunnen aantonen om te kunnen reageren op onderzoeken naar AI-wassen en de bescherming van hun bedrijfsgeheimen te waarborgen.
Het bovenstaande essay benadrukt terecht de noodzaak van een precieze en aanpasbare definitie van AI om de risico’s van strafrechtelijke aansprakelijkheid duidelijker te kunnen beoordelen, aangezien dit van groot belang is voor de juridische beoordeling van AI-wassen.
Ons kantoor is gespecialiseerd in strafrechtelijke verdediging, witteboordenstrafrecht en IT-recht. Let op ons werk in kunstrecht, digitaal bewijs en softwarerecht.
Let op: Voor bedrijven zijn wij landelijk actief, voor consumenten uitsluitend in NRW voor strafverdediging + OWI's!
- Mededingingsrecht en Terugnameplicht voor Oude Elektronische Apparaten in Duitsland - oktober 19, 2024
- Contract voor de latere installatie van een geleverde batterijopslagsysteem doorgaans wordt geclassificeerd als een koopovereenkomst met installatieverplichting - oktober 19, 2024
- Waarschuwingsbrieven mogelijk in Duitsland: schending gegevensbescherming kan worden vervolgd door concurrenten - oktober 13, 2024
