Categorieën
Strafwetgeving

De volmacht voor betekening in het Duitse strafprocesrecht – Risico’s en bijzondere voorzichtigheid voor buitenlanders

De volmacht voor betekening speelt een belangrijke rol in het Duitse strafprocesrecht, omdat deze het mogelijk maakt om documenten niet rechtstreeks aan de verdachte, maar aan een door hem aangewezen persoon te laten bezorgen.

Dit moet bijdragen aan een snellere en efficiëntere procedure, maar brengt aanzienlijke risico’s met zich mee. Vooral voor buitenlanders die vaak onvoldoende kennis hebben van de juridische consequenties en ondoordacht beslissingen nemen bij het aanwijzen van de gemachtigde, kan dit fatale gevolgen hebben. In dit artikel bespreek ik de juridische basis van de volmacht voor betekening, de risico’s en de specifieke problematiek voor buitenlandse verdachten. Ook geef ik concrete aanbevelingen voor de praktijk.

De juridische basis van de volmacht voor betekening

In het Duitse strafprocesrecht bestaan er twee vormen van volmachten voor betekening: de wettelijke volmacht en de rechtsgeldig verleende volmacht.

De wettelijke volmacht voor betekening is geregeld in § 145a StPO en heeft vooral betrekking op advocaten wier volmacht zich in het dossier bevindt. In deze gevallen kan de verdachte de reikwijdte van de volmacht niet beperken of intrekken. Het doel van deze regeling is om een snelle en juiste betekening van documenten aan de advocaten te waarborgen en de procedure te versnellen. Deze wettelijke volmacht eindigt pas met de definitieve afsluiting van de procedure of met de kennisgeving van het beëindigen van het mandaat.

Daartegenover staat de rechtsgeldig verleende volmacht voor betekening, die de verdachte vrijwillig kan verlenen aan een persoon van zijn keuze. Deze vorm van volmacht wordt vooral gebruikt door verdachten zonder vaste woonplaats in Duitsland, die zo de persoonlijke ontvangst van documenten willen vergemakkelijken. Iedere handelingsbekwame persoon kan als gemachtigde worden aangewezen, maar de volmacht moet schriftelijk worden verleend en kan worden beperkt tot bepaalde documenten of fasen van de procedure.

De risico’s van de volmacht voor betekening – Waarom ondoordachte beslissingen fatale gevolgen kunnen hebben

Een belangrijk risico van de volmacht voor betekening is dat de termijnen voor rechtsmiddelen al beginnen te lopen zodra de documenten aan de gemachtigde worden betekend, ongeacht of de verdachte daadwerkelijk op de hoogte is gesteld. Dit betekent dat bezwaren of klachten mogelijk te laat worden ingediend omdat de verdachte niets van de betekening wist. Dit probleem treft vooral buitenlandse verdachten die erop vertrouwen dat de gemachtigde de documenten onmiddellijk doorstuurt.

Een ander risico is de aanwijzing van ongeschikte gemachtigden. Het komt voor dat verdachten uit onwetendheid medewerkers van opsporingsinstanties of zelfs politieagenten als gemachtigden aanwijzen. Dit is juridisch problematisch en wordt door de rechtspraak kritisch bekeken. Zo heeft de rechtbank van Berlijn geoordeeld dat het aanwijzen van medewerkers van opsporingsinstanties als gemachtigden juridische bezwaren oproept, omdat zij feitelijk aan de kant van de vervolging staan. Het aanwijzen van zulke personen kan leiden tot belangenconflicten en de rechtspositie van de verdachte aanzienlijk verzwakken.

Daarnaast moet worden opgemerkt dat de geldigheid van de volmacht voor betekening niet wordt aangetast als de gemachtigde de documenten niet daadwerkelijk doorstuurt. Volgens de rechtspraak is de verdachte zelf verantwoordelijk voor regelmatige navraag bij de gemachtigde of er documenten zijn ontvangen. Het Europese Hof van Justitie heeft in verschillende uitspraken benadrukt dat van de verdachte mag worden verwacht dat hij zich regelmatig informeert over de stand van zaken.

Bijzondere voorzichtigheid voor buitenlandse verdachten – Fouten met verregaande gevolgen

Voor buitenlandse verdachten is de volmacht voor betekening een bijzonder gevoelig onderwerp. De taalbarrière, het gebrek aan kennis van het Duitse strafprocesrecht en de fysieke afstand maken het aanzienlijk moeilijker om tijdig te reageren op betekende documenten. Het risico dat belangrijke termijnen worden gemist, is dus groot.

Volgens de rechtspraak moet de gemachtigde bij naam bekend en gemakkelijk identificeerbaar zijn voor de verdachte. In de praktijk blijkt echter dat veel buitenlandse verdachten de draagwijdte van hun beslissing bij het aanwijzen van een gemachtigde onderschatten. Vooral problematisch wordt het wanneer de verdachte geen mogelijkheid heeft om de gemachtigde regelmatig te bereiken of wanneer deze zijn verplichtingen niet naar behoren nakomt. Typische voorbeelden zijn gevallen waarin de gemachtigde de documenten te laat of helemaal niet doorstuurt.

Bovendien moet worden opgemerkt dat de volmacht voor betekening ook geldig blijft als de verdachte de aanwijzing intrekt, maar dit niet op de juiste wijze aan de rechtbank meldt. Dit betekent dat de betekening nog steeds als rechtsgeldig wordt beschouwd, zelfs als de aangewezen gemachtigde niet langer als zodanig optreedt.

Praktische aanbevelingen voor buitenlandse verdachten – Hoe fouten te voorkomen

Mijn dringende advies als advocaat gespecialiseerd in strafrecht is: Wacht nooit zomaar af! Buitenlandse verdachten moeten regelmatig en actief navraag doen bij hun gemachtigde of er documenten zijn ontvangen. Het is niet voldoende om erop te vertrouwen dat de gemachtigde uit zichzelf contact opneemt.

Ook de keuze van de gemachtigde moet met de grootste zorg worden gemaakt. Idealiter wijst men een advocaat of iemand aan die bekend is met het Duitse strafprocesrecht en betrouwbaar handelt. Bovendien moet de volmacht voor betekening zo concreet mogelijk worden geformuleerd om misverstanden en juridische nadelen te voorkomen.

Ook de mogelijkheid van een herstel in de vorige toestand moet worden overwogen. Als een verdachte aantoonbaar geen kennis had van de betekening, kan onder bepaalde voorwaarden om herstel worden verzocht. Dit vereist echter dat de verdachte alle redelijke maatregelen heeft genomen om zich op de hoogte te stellen van de stand van zaken.

Conclusie – De volmacht voor betekening met zorg verlenen

De volmacht voor betekening is een tweesnijdend zwaard: ze kan de procedure vergemakkelijken, maar brengt aanzienlijke risico’s met zich mee als ze ondoordacht wordt verleend. Vooral voor buitenlandse verdachten is het gevaar groot dat termijnen ongemerkt verstrijken en verdedigingsrechten verloren gaan. Een zorgvuldige keuze van de gemachtigde, regelmatige navraag en een goed begrip van de juridische consequenties zijn dan ook essentieel. Alleen zo kan worden gewaarborgd dat de volmacht voor betekening niet in een valstrik verandert.

Duitse Advocaat Jens Ferner
Laatste berichten van Duitse Advocaat Jens Ferner (alles zien)

Door Duitse Advocaat Jens Ferner

Ik ben een gespecialiseerde advocaat voor strafrecht + gespecialiseerde advocaat voor IT-recht en wijd mijn professionele leven volledig aan strafrechtelijke verdediging - en IT-recht als advocaat voor creatieve & digitale bedrijven en greentech. Voordat ik advocaat werd, was ik softwareontwikkelaar. Ik ben auteur in een gerenommeerd StPO-commentaar en in vakbladen.

Ons kantoor is gespecialiseerd in strafrechtelijke verdediging, witteboordenstrafrecht en IT-recht. Let op ons werk in kunstrecht, digitaal bewijs en softwarerecht.

Let op: Voor bedrijven zijn wij landelijk actief, voor consumenten uitsluitend in NRW voor strafverdediging + OWI's!