Categorieën
Arbeidsrecht Strafwetgeving

Economisch Strafrecht in Duitsland: Aansprakelijkheid van de Raad van Commissarissen

Aansprakelijkheid van de Raad van Commissarissen: De aansprakelijkheid van leden van de raad van commissarissen is een veelzijdig onderwerp dat zowel bedrijven als hun bestuursorganen raakt. Een diepgaand begrip van het juridische kader en de praktische gevolgen is essentieel voor zowel het management als de raad van commissarissen.

Hieronder wil ik kort de taken van de raad van commissarissen, het juridische kader en de verschillende aspecten van aansprakelijkheid bij het werk binnen een raad van commissarissen bespreken. Mijn ervaring in het verdedigen van leden van raden van commissarissen – met name bij gemeentelijke ondernemingen – toont aan dat hier vaak tekortkomingen liggen.

Wat is een Raad van Commissarissen?

De raad van commissarissen is een toezichthoudend orgaan dat wettelijk verplicht is in kapitaalvennootschappen, zoals naamloze vennootschappen (Aktiengesellschaft, AG). Volgens § 95 AktG bestaat de raad uit ten minste drie leden, waarbij het exacte aantal wordt bepaald door de statuten of de wet. De primaire taak is het toezicht houden op de raad van bestuur (§ 111 AktG) en daarmee de belangen van de onderneming en haar aandeelhouders te waarborgen.

De raad van commissarissen is echter niet alleen een toezichthoudend orgaan, maar ook betrokken bij strategische beslissingen. Tot zijn bevoegdheden behoren onder meer:

  • Het benoemen en ontslaan van de raad van bestuur,
  • Het controleren van de jaarrekening,
  • Het goedkeuren van specifieke transacties die de raad van bestuur niet zelfstandig mag uitvoeren.

Juridische Grondslag voor de Activiteiten van de Raad van Commissarissen

De werkzaamheden van de raad van commissarissen zijn geregeld in de Duitse Aktiengesetz (AktG). Belangrijke bepalingen zijn:

  • § 111 AktG: Taken en verantwoordelijkheden,
  • § 93 AktG: Zorgvuldigheidsplicht van de raad van bestuur (analoog voor de raad van commissarissen),
  • § 116 AktG: Aansprakelijkheid van leden van de raad van commissarissen.

Daarnaast bevat de Duitse Corporate Governance Code (DCGK) aanbevelingen en richtlijnen voor goed ondernemingsbestuur, waarbij de eigen verantwoordelijkheid van commissarissen, met name ten aanzien van voortdurende bijscholing, wordt benadrukt.

Aansprakelijkheid van de Raad van Commissarissen

Beginselen van Aansprakelijkheid

Leden van de raad van commissarissen zijn aansprakelijk volgens § 116 AktG, analoog aan leden van de raad van bestuur onder § 93 AktG, voor schendingen van hun verplichtingen. Aansprakelijkheid omvat opzet en grove nalatigheid. Cruciaal is dat er een causaal verband is tussen de plichtsverzuim en de schade aan de onderneming.

Typische Plichtsverzuimen

Veelvoorkomende oorzaken van aansprakelijkheid bij commissarissen zijn:

  • Onvoldoende toezicht op de raad van bestuur,
  • Gebrek aan voorbereiding of deelname aan vergaderingen,
  • Goedkeuring van onwettige transacties,
  • Niet reageren op duidelijke risico’s.

Een bekend voorbeeld is het Wirecard-schandaal, waarbij de raad van commissarissen werd bekritiseerd omdat deze onvoldoende toezicht hield ondanks duidelijke waarschuwingssignalen. In de praktijk mislukt aansprakelijkheid echter vaak omdat het moeilijk is om een causaal verband te bewijzen tussen de plichtsverzuim en de schade.

Bewijslast

De bewijslast ligt bij de onderneming die de plichtsverzuim stelt. Het lid van de raad van commissarissen moet aantonen dat hij of zij de zorgvuldigheidsplicht heeft nageleefd. Deze omkering van de bewijslast onderstreept het belang van een goede documentatie.

Compliance-verplichtingen

Leden van de raad van commissarissen zijn ook verantwoordelijk voor de compliance van de onderneming. Zij moeten ervoor zorgen dat er een adequaat compliance managementsysteem is geïmplementeerd. Schendingen op dit gebied kunnen leiden tot aansprakelijkheidsrisico’s, met name als de non-compliance aanzienlijke juridische of financiële gevolgen heeft.

Gevolgen van Plichtsverzuim

De juridische gevolgen voor commissarissen zijn divers:

  • Schadeclaims: De onderneming kan schadevergoeding eisen voor geleden schade,
  • Regresclaims: Verzekeraars, zoals D&O-verzekeraars, kunnen regres nemen als zij schade hebben vergoed namens de onderneming,
  • Boetes en sancties: Schendingen van toezichtregelgeving, zoals EU-sancties of dataprotectiewetten, kunnen leiden tot boetes.
Duitse Advocaat Jens Ferner
Laatste berichten van Duitse Advocaat Jens Ferner (alles zien)

Door Duitse Advocaat Jens Ferner

Ik ben een gespecialiseerde advocaat voor strafrecht + gespecialiseerde advocaat voor IT-recht en wijd mijn professionele leven volledig aan strafrechtelijke verdediging - en IT-recht als advocaat voor creatieve & digitale bedrijven en greentech. Voordat ik advocaat werd, was ik softwareontwikkelaar. Ik ben auteur in een gerenommeerd StPO-commentaar en in vakbladen.

Ons kantoor is gespecialiseerd in strafrechtelijke verdediging, witteboordenstrafrecht en IT-recht. Let op ons werk in kunstrecht, digitaal bewijs en softwarerecht.

Let op: Voor bedrijven zijn wij landelijk actief, voor consumenten uitsluitend in NRW voor strafverdediging + OWI's!