Greenwashing, het doen van misleidende claims over de milieuvoordelen van een product, dienst of bedrijfspraktijk, brengt aanzienlijke juridische risico’s met zich mee voor bedrijven die opereren in de Europese Unie (EU) en Duitsland.
Beide regio’s hebben strikte wetten die dergelijke misleidende praktijken onder het mededingingsrecht verbieden, en er zijn zelfs scenario’s waarin strafrechtelijke aansprakelijkheid kan ontstaan. Dit artikel schetst het huidige juridische kader, de handhavingsmechanismen en recente gerechtelijke ontwikkelingen, met de nadruk op het belang van naleving om zware straffen te vermijden.
1. Greenwashing onder EU- en Duits Recht
In de EU en Duitsland is greenwashing niet alleen een reputatierisico, maar ook een juridisch risico. De Richtlijn Oneerlijke Handelspraktijken (UCPD) op EU-niveau en de Duitse Wet tegen Oneerlijke Mededinging (Gesetz gegen den unlauteren Wettbewerb, UWG) verbieden misleidende milieuclaims. Bedrijven moeten ervoor zorgen dat alle claims over duurzaamheid, zoals “milieuvriendelijk”, “klimaatneutraal” of “groen”, nauwkeurig, onderbouwd en niet misleidend zijn voor consumenten.
De EU werkt actief aan het aanscherpen van de regelgeving rond milieuclaims. Als onderdeel van de Europese Green Deal heeft de Europese Commissie wijzigingen voorgesteld in de UCPD en een nieuwe “Green Claims Directive”. Deze maatregelen zijn bedoeld om de consumentenbescherming tegen ongefundeerde of valse milieuclaims te versterken door bedrijven te verplichten duidelijke, nauwkeurige en onafhankelijk geverifieerde informatie te verstrekken over de milieu-impact van hun producten.
2. Handhavingsmechanismen in Duitsland
In Duitsland biedt de UWG de mogelijkheid tot private handhaving van de regels tegen oneerlijke concurrentie door middel van ingebrekestellingen (Abmahnungen) van concurrenten of consumentenbeschermingsverenigingen. Als een bedrijf ongefundeerde milieuclaims maakt, kunnen deze partijen corrigerende maatregelen eisen en eventueel een verbod of schadevergoeding vorderen bij de rechter. Dit mechanisme biedt een praktisch en direct middel om greenwashing aan te pakken, en bedrijven die in overtreding zijn, kunnen aanzienlijke boetes krijgen.
De juridische beoordeling van termen zoals “klimaatneutraal” is de afgelopen jaren strenger geworden. Rechtbanken eisen steeds vaker dat bedrijven verduidelijken of dergelijke neutraliteit wordt bereikt door emissiereducties, compensaties, of een combinatie van beide. Zo oordeelde het Oberlandesgericht (OLG) van Frankfurt dat het simpelweg beweren dat een product “klimaatneutraal” is, niet volstaat tenzij het bedrijf gedetailleerde informatie geeft over de genomen maatregelen om deze neutraliteit te bereiken.
3. Voorbeelden van Recente Jurisprudentie
De Duitse rechtbanken hebben zich de afgelopen jaren beziggehouden met diverse zaken die de juridische risico’s van vage milieuclaims benadrukken:
- Zaak over Klimaatneutrale Claims: In een opvallende zaak over “klimaatneutrale” vuilniszakken stond het OLG Schleswig het gebruik van de term toe, mits het verwijst naar emissies die nul zijn of gecompenseerd worden. De rechtbank benadrukte echter de noodzaak van transparantie over hoe de neutraliteit werd bereikt, of dat nu door emissiereductie of compensaties was. Deze zaak onderstreept het belang van transparantie en het risico van misinterpretatie als milieuclaims niet voldoende worden onderbouwd.
- Greenwashing bij Investeringen: De Duitse rechtbanken hebben ook greenwashing in de investeringssector aangepakt. Zo heeft het Landgericht Stuttgart geoordeeld dat vage of ongefundeerde milieuclaims in investeringsreclame misleidende reclame kunnen vormen onder de UWG, vooral als specifieke informatie over de criteria en certificeringsprocessen achter dergelijke claims ontbreekt.
4. Strafrechtelijke Risico’s
Naast civiele aansprakelijkheid kan greenwashing leiden tot strafrechtelijke consequenties, vooral in gevallen waarbij investeerders worden misleid. Misleidende milieuclaims over producten of bedrijfspraktijken kunnen onder het Duitse strafrecht als fraude (§ 263 StGB) worden beschouwd als ze leiden tot financiële schade voor investeerders. Dit is met name relevant wanneer bedrijven de milieu-impact van hun operaties of producten verkeerd weergeven in financiële rapportages, wat mogelijk kan leiden tot onderzoeken naar fraude, kapitaalbeleggingsfraude (§ 264a StGB), of marktmanipulatie onder de Duitse Wet op het Effectenverkeer (WpHG).
Bedrijfsleiders en verantwoordelijke medewerkers kunnen directe strafrechtelijke aansprakelijkheid ondervinden als blijkt dat zij opzettelijk hebben deelgenomen aan misleidende praktijken of deze niet hebben voorkomen. Deze aansprakelijkheid strekt zich uit tot gevallen waarin milieuclaims ongefundeerd, overdreven of opzettelijk misleidend blijken te zijn, wat het voor bedrijven cruciaal maakt om ervoor te zorgen dat er robuuste verificatie- en nalevingsprocessen aanwezig zijn.
5. Aanstaande Regelgevende Wijzigingen
De EU is actief bezig met het doorvoeren van regelgevende hervormingen om greenwashing effectiever te bestrijden. De aankomende Green Claims Directive zal duidelijke normen stellen voor milieuclaims, waarbij wetenschappelijk bewijs en onafhankelijke verificatie vereist zijn. Bovendien stelt de richtlijn voor om brede, algemene claims zoals “milieuvriendelijk” of “groen” te verbieden, tenzij deze worden ondersteund door substantieel bewijs. Bedrijven moeten deze ontwikkelingen nauwlettend volgen om ervoor te zorgen dat hun marketingpraktijken in overeenstemming blijven met het veranderende juridische landschap.
Conclusie
Greenwashing vormt een aanzienlijk juridisch en reputatierisico voor bedrijven in de EU en Duitsland. Met de verstrenging van de regelgeving en actieve handhaving via zowel civiele als strafrechtelijke kanalen, moeten bedrijven voorzichtig zijn met hun milieucommunicatie. Ervoor zorgen dat alle claims waarheidsgetrouw, specifiek en verifieerbaar zijn, is niet alleen een wettelijke vereiste, maar ook een cruciaal onderdeel van het opbouwen van consumentenvertrouwen en het beschermen van de bedrijfsreputatie in een steeds milieubewustere markt. Naarmate de EU en Duitsland hard optreden tegen misleidende milieuclaims, moeten bedrijven zich snel aanpassen om naleving te behouden en kostbare juridische valkuilen te vermijden.
Ons kantoor is gespecialiseerd in strafrechtelijke verdediging, witteboordenstrafrecht en IT-recht. Let op ons werk in kunstrecht, digitaal bewijs en softwarerecht.
Let op: Voor bedrijven zijn wij landelijk actief, voor consumenten uitsluitend in NRW voor strafverdediging + OWI's!
- Mededingingsrecht en Terugnameplicht voor Oude Elektronische Apparaten in Duitsland - oktober 19, 2024
- Contract voor de latere installatie van een geleverde batterijopslagsysteem doorgaans wordt geclassificeerd als een koopovereenkomst met installatieverplichting - oktober 19, 2024
- Waarschuwingsbrieven mogelijk in Duitsland: schending gegevensbescherming kan worden vervolgd door concurrenten - oktober 13, 2024
