Het gamegedrag met betrekking tot computerspellen op de computer is de afgelopen jaren aanzienlijk veranderd: Waar vroeger floppydisks en cd’s gebruikelijk waren, soms in combinatie met obscure kopieerbeveiligingen (ik herinner me graag de Mix’n’Mojo platenspeler voor Monkey Island, die overigens tegenwoordig ook online verkrijgbaar is), hebben tegenwoordig niet alleen downloads de overhand, maar ook compleet nieuwe spelculturen, waarvan sommige zich volledig naar de online sector hebben verplaatst.
Massively multiplayer online role-playing games (MMORPG’s) zoals World of Warcraft hebben in dit opzicht een echte culturele verandering ingeluid – en ook compleet nieuwe juridische kwesties: waar mensen zich vroeger vooral zorgen maakten over hoe ze games het beste konden kopiëren, hebben nu andere verlangens de overhand. In een tijdperk waarin accounts geld kosten en virtuele goederen een echte marktwaarde hebben, wordt valsspelen in games heel anders bekeken. Dit wordt ook weerspiegeld in recente gerechtelijke uitspraken. Advocaat Jens Ferner, die gespecialiseerd is in softwarerecht, inclusief juridische kwesties met betrekking tot online games, geeft een overzicht.
Juridische beoordeling van accounts voor online computerspellen
Je eigen account in een online spel is van het grootste belang, omdat je eigen scores en karaktereigenschappen van het bijbehorende spelpersonage er uiteindelijk van afhankelijk zijn. Als het account wordt geblokkeerd of zelfs geannuleerd, gaat niet alleen elk bedrag verloren dat is betaald om het te gebruiken, maar – wat regelmatig erger is voor de spelers – ook alles wat ze hebben verdiend, in het bijzonder het virtuele personage met alle virtuele goederen en verworven levels.
Contractuele problemen met computerspellen
Wettelijk gezien is er een contract tussen de speler en de spelaanbieder, dat een “spelcontract” kan worden genoemd. De interessante vraag is welke hiervan moeten worden gecategoriseerd als AV – met bijbehorende AV-controle.
Spelregels zijn niet GTC
De regionale rechtbank van Hamburg (312 O 390/11) heeft geoordeeld dat spelregels niet als algemene voorwaarden kunnen worden beschouwd. Deze beslissing is gemakkelijk verkeerd te begrijpen, want het betekent niet dat de aanbieder van het spel nu vrij en willekeurig onwettige voorwaarden kan opleggen. Volgens mijn lezing en juridisch advies moet er eerder een onderscheid worden gemaakt tussen de “externe” gebruiksvoorwaarden en de “interne” spelregels.
Naar mijn mening kunnen de “gebruiksvoorwaarden” van de spelaanbieder gemakkelijk worden gekwalificeerd als algemene voorwaarden, die onderworpen zijn aan de gebruikelijke juridische toetsing. Dit betekent dat de spelaanbieder geenszins vrij is om te standaardiseren wat hij hier wil, er zijn eerder grenzen. De gebruiksvoorwaarden hebben bijvoorbeeld betrekking op de omstandigheden van “toelating” tot het spel. Als er bijvoorbeeld een bepaalde prijs wordt gevraagd voor een jaarlijks lidmaatschap, mag er niet na drie maanden een extra betaling worden geëist vanwege een prijsverhoging. Uiteindelijk zal de mogelijkheid tot herziening echter sterk afhangen van hoe de licentieovereenkomst is gestructureerd – gratis gebruik zal minder streng worden herzien dan betaald gebruik.
Het past dus in het plaatje wanneer bijvoorbeeld de rechtbank van Karlsruhe (8 C 220/12) de contractuele overeenkomst van een optie om het contract op elk moment zonder reden te beëindigen wil accepteren in het geval van een gratis spel. Dit zal niet zo eenvoudig zijn bij een betaald contract. In ieder geval zal het voor de aanbieder van het spel ook mogelijk zijn om misbruik te voorkomen. Er zal ook altijd een legitiem belang zijn om valsspelen te voorkomen, vooral omdat andere spelers – die niet valsspelen – hierdoor snel hun interesse in het spel zullen verliezen.
Het realiseren van dit belang in juridisch onberispelijke AV kan echter soms ingewikkeld zijn, omdat te vage clausules mogelijk niet worden gebruikt. In dit opzicht moet de aanbieder ervoor zorgen dat misbruikclausules zo specifiek mogelijk zijn, zodat de speler gemakkelijk kan begrijpen welk gedrag specifiek verboden is.
De spelregels daarentegen, d.w.z. de regels die het gedrag van de spelers binnen het spel, de virtuele wereld, bepalen, zullen regelmatig ontsnappen aan de controle van GTC. De spelaanbieder is vrij op dit gebied en kan de “spelregels” naar eigen inzicht veranderen en aanpassen.
Verkoop van gebruikte computerspellen is toegestaan
De verkoop van computerspellen en consolegames, althans indien op een gegevensdrager, zal in principe mogelijk zijn. Zowel het Federale Hof van Justitie als het Europese Hof van Justitie hebben baanbrekende jurisprudentie opgesteld op dit gebied, die geen twijfel laat bestaan over de fundamentele toelaatbaarheid van wederverkoop op een gegevensdrager – hoewel dit het geval is met betrekking tot downloads of de geïsoleerde verkoop van activeringssleutels. De verkoop van gebruikersaccounts en online toegang (zoals bij Steam) is ook niet per definitie wettelijk mogelijk.De toelaatbaarheid van de verkoop van gebruikte computerspellen wordt hier in detail uitgelegd in onze Duitstalige blog.
Maar: Geen verkoop van gebruikersaccounts
Het Federale Hof van Justitie (I ZR 178/08) heeft nu geoordeeld dat het geoorloofd kan zijn om de doorverkoop van gebruikersaccounts te verbieden in algemene voorwaarden. Concreet ging het om het probleem dat een spel gekoppeld is aan een account en de (mogelijke) verkoop van het spel op de gegevensdrager waardeloos is als het account niet mee verkocht kan worden. (Opmerking: Het wordt nu ook mogelijk om gebruikte online software te verhandelen, zie de beslissing van het Europees Hof van Justitie hier in onze Duitstalige blog).
In de voorwaarden stond: “Het is verboden om je gebruikersaccount te verkopen, geld te vragen voor het gebruik ervan of het op een andere manier door te geven.” De formulering “Voor de overdracht van een persoonlijk account of individuele spelfiguren aan derden is de voorafgaande schriftelijke toestemming van … vereist” werd goedgekeurd door de arrondissementsrechtbank Charlottenburg (208 C 42/11).
En ook geen verkoop van virtuele valuta of virtuele goederen
Het Oberlandesgericht Hamburg (5 U 168/11) verbood een exploitant een onlineforum te exploiteren dat aanzette tot ongeoorloofde handel (d.w.z. in strijd met de algemene voorwaarden van een kansspelexploitant) met spelvaluta of virtuele voorwerpen uit het spel.
Herroepingsrecht voor de aankoop van virtuele goederen
Voor het consumentenrecht in Europa geldt een bijzonderheid: als gevolg van de EU-richtlijn betreffende consumentenrechten bestaat er een herroepingsrecht voor overeenkomsten op afstand (zie artikel 356 BGB). Hieronder valt nu ook een overeenkomst voor de levering van digitale inhoud als de consument digitale inhoud kan downloaden (zogenaamde downloadovereenkomsten) of als deze inhoud hem op een andere manier ter beschikking wordt gesteld, bijvoorbeeld door toegang tot een online computerspel. Volgens de uitspraak van de arrondissementsrechtbank van Karlsruhe (3 O 108/21) is het echter mogelijk om een dergelijk herroepingsrecht te voorkomen door een online bestelling te plaatsen in een spel met bevestiging via een selectievakje met passende bewoordingen.
Recht op annulering in het geval van een wedstrijdannulering?
Veel spellen kunnen tegenwoordig (alleen) online worden gespeeld, vooral MMORPG’s. Hoe zit het met het recht op annulering als een dergelijke dienst langere tijd niet beschikbaar is? Een aanbieder wilde zichzelf 72 uur goodwill toekennen – en verloor voor de arrondissementsrechtbank van Berlijn (15 O 300/12). De rechtbank stelde namelijk terecht dat zelfs constant terugkerende kortdurende onderbrekingen, evenals frequente aangekondigde langdurige onderbrekingen, reden kunnen zijn voor annulering om gegronde redenen.
Recht op annulering in het geval van een wedstrijdannulering?
Veel spellen kunnen tegenwoordig (alleen) online worden gespeeld, vooral MMORPG’s. Maar hoe zit het met het recht op opzegging als zo’n dienst langere tijd niet beschikbaar is? Maar hoe zit het met het recht op annulering als een dergelijke dienst langere tijd niet beschikbaar is? Een provider wilde zichzelf 72 uur goodwill toekennen – en verloor voor de arrondissementsrechtbank van Berlijn (15 O 300/12). De rechtbank oordeelde namelijk terecht dat zelfs voortdurend terugkerende kortdurende uitval, evenals frequente aangekondigde langdurige uitval, reden kan zijn voor opzegging om gegronde redenen.
Valsspelen & Bots!
In online games kunnen zogenaamde “bots”, d.w.z. computerprogramma’s die zelfstandig acties uitvoeren, letterlijk goud waard zijn. In heel wat games kunnen “items”, vooral virtueel goud of andere virtuele goederen, worden gegenereerd, die later kunnen worden verhandeld op platforms zoals ebay en zo echt geld genereren. Bots” kunnen worden gebruikt om te proberen dergelijke goederen automatisch te genereren en te gebruiken – het is duidelijk dat de speluitbaters hier geen bijzonder belang bij hebben.
Het gebruik van bots kan worden verboden
De arrondissementsrechtbank Charlottenburg (208 C 42/11) oordeelde al in een vroeg stadium dat zowel het verbod op “bots” via algemene voorwaarden als de annulering van de kansspelovereenkomst door de kansspelaanbieder op basis hiervan geen juridische bezwaren opleverde. De rechtbank was tevreden met het bewijs van het gebruik van bots als de aanbieder
- Bewezen dat een groot aantal accounts niet alleen werd gebruikt door hetzelfde IP-adres, maar ook MAC-adres (identificatie van de netwerkkaart), evenals
- een groot aantal van de getroffen accounts probeerde dom door plotseling verschijnende objecten te rennen toen de spelkarakters werden verplaatst (eenvoudige test, bots zijn dom: ze rennen min of meer altijd op vaste routes…).
De rechtbank heeft het gebruik van bots terecht erkend als een algemeen geldige belangrijke reden voor opzegging (in overeenstemming met § 314 BGB). Volgens de rechtbank kan bij het gebruik van bots redelijkerwijs niet meer van de aanbieder van het spel worden verwacht dat hij zich aan de overeenkomst houdt: het omzeilen van betaalde diensten in verband met het gebruik van bots “verstoort de evenwichtige spelstructuur, die alleen functioneert als de deelnemers aan het spel zich volgens de regels gedragen; het brengt het risico met zich mee dat andere, eerlijke gebruikers die voor de extra diensten betalen, worden weggejaagd, wat op zijn beurt de financiering en daarmee het voortbestaan bedreigt” van dergelijke spellen, terwijl er geen duidelijke speciale noodzaak is om het gebruik van dergelijke bots te beschermen.
In dit geval luiden de AV: “Het is de gebruiker verder verboden het onlinespel te gebruiken op een manier die niet door …. is bedoeld. In het bijzonder is het de gebruiker verboden om […] software te gebruiken of te verspreiden die de spelervaring verandert of de speler een voordeel geeft ten opzichte van andere spelers (in het bijzonder cheats, tools, bots, aanpassingen en/of hacks)”.
Dit kan nu worden gezien als vaste jurisprudentie en het gebruik van bots wordt over de hele linie kritisch bekeken, deels omdat het het bedrijfsmodel van spelaanbieders in gevaar brengt:
De bots in kwestie veranderen het concept van het spel echter fundamenteel, omdat ze het basisidee van het spel omkeren, namelijk het mobiliseren van de gebruiker, door het mogelijk te maken om van thuis uit te spelen. De eiser hoeft een dergelijke radicale ingreep in het spelconcept niet te aanvaarden. Het illegale gebruik van bots zal waarschijnlijk ook leiden tot ergernis en teleurstelling bij eerlijke spelers over het illegale gebruik van bots en zal er waarschijnlijk toe leiden dat zij het spel de rug toekeren. Het is begrijpelijk en in overeenstemming met de levenservaring dat spelers hun interesse verliezen in een competitief en coöperatief spel waarin ze niet onder dezelfde omstandigheden met andere spelers kunnen concurreren en niet samen bewegingen kunnen maken zoals de bedoeling is (zie BGH, arrest van 12 januari 2017, I ZR 253/14 – World of Warcraft II, juris, punt 82).
Landgericht Köln, 14 O 38/19
Probleem: bewijs van valsspelen en botgebruik
Het is echter vaak moeilijk voor de spelaanbieder om misbruik te bewijzen – afgezien van de gevallen hierboven waarbij iemand een groot aantal accounts gebruikt. In het geval van een enkel account moet het individuele, specifieke gedrag bewijzen waarom er sprake zou zijn van misbruik (bot of valsspelen). De bewijslast ligt bij de spelaanbieder als hij hier voor zichzelf positieve gevolgen aan wil verbinden.
Het Oberlandesgericht Köln (19 W 2/10) heeft in dit verband terecht erkend dat het voor de aanbieder van het spel niet mogelijk zal zijn om het bestaan van ongeautoriseerde aanvullende software op de computer van de betreffende gebruiker op het moment van de vermeende inbreuk te bewijzen (vanwege een gebrek aan toegang tot de computer van de uitgesloten gebruiker). Het is echter de verantwoordelijkheid van de aanbieder van het spel om op zijn minst concrete omstandigheden aan te dragen die een dergelijke gevolgtrekking suggereren en zich niet te beperken tot vage veronderstellingen of vermoedens. In het geval van een first-person shooter zijn schokkerige bewegingen bijvoorbeeld niet noodzakelijkerwijs een indicatie van ongeautoriseerde aanvullende software!
Oplossingen voor vreemdgaan aanbieden
De aanbieders van dergelijke botsoftware moeten ook voorzichtig zijn – zoals de arrondissementsrechtbank in Hamburg (juridische uitspraak hierover hier) heeft aangetoond, kunnen spelaanbieders een verbod krijgen tegen de makers van dergelijke botsoftware met betrekking tot de distributie! De rechtbank oordeelde namelijk dat de aanbieder van een onlinespel niet hoeft te tolereren dat derden botsoftware aanbieden (die volgens de spelregels niet is toegestaan). Dit resulteert in een mededingingsrechtelijke vordering tot het treffen van een voorlopige voorziening uit artikel 4 nr. 4 UWG (voorheen: artikel 4 nr. 10 UWG). De rechtbank wijst erop:
Aan de ene kant wordt de reputatie van het spel aangetast als spelers teleurgesteld of geïrriteerd zijn omdat andere spelers spelen met de steun van een bot.
Daarnaast bood het spel spelers de mogelijkheid om virtuele items te kopen en door te verkopen voor geld. Ook hier vindt de rechtbank dat dit afbreuk doet aan de aantrekkelijkheid van het spel, omdat de interesse in het spel afneemt wanneer anderen items verdienen via automatische spelhulpmiddelen. Dit roept de verzwarende vraag op of sjoemelsoftware inbreuk maakt op de bestaande auteursrechten van de aanbieder van het spel. Het Federale Hof van Justitie heeft deze vraag doorverwezen naar het Europese Hof van Justitie (C-159/23), dus daar kan op een gegeven moment een antwoord worden verwacht.
Reclame in computerspellen: Gedwongen reclame en kinderen
De beslissing van de arrondissementsrechtbank van Berlijn (103 O 43/10), die oordeelde dat reclame die wordt getoond voor het begin van een browserspel en die niet kan worden overgeslagen, in het algemeen ontoelaatbaar is, is enigszins onthutsend en heeft veel kritiek gekregen:
Als interstitials niet voortijdig beëindigd kunnen worden, wordt de gebruiker gedwongen te wachten totdat toegang tot de daadwerkelijk opgeroepen pagina mogelijk is. De enige manier voor de gebruiker om de advertenties te vermijden, is de pagina te verlaten door het browservenster te sluiten. Dit is onaanvaardbaar, zelfs als rekening wordt gehouden met de belangen van de beklaagde.
De rechtbank baseerde haar beslissing op het feit dat er ook gratis sites zijn zonder advertenties. De redenering is misschien nog steeds niet overtuigend, het valt nog te bezien of zich een lijn zal ontwikkelen in de jurisprudentie of dat het bij een (twijfelachtige) individuele gevalsbeslissing zal blijven.
Hoe dan ook, als kinderen tot de doelgroep behoren, is voorzichtigheid geboden bij reclame: Als reclame zo is geformuleerd dat kinderen zich – ontoelaatbaar – aangesproken voelen en tot kopen worden aangezet, wat al het gevolg kan zijn van de betalingsmogelijkheid via sms, moet hiervan worden afgezien (BGH, I ZR 34/12). Met de uitspraak van het BGH is mogelijk een volledig verbod op reclame voor kinderen uitgevaardigd – wat pas kan worden beoordeeld als de motivering van de uitspraak is gepubliceerd. Het Hof van Beroep (5 U 84/12) had zich destijds nog uitgesproken tegen een algeheel verbod op kinderreclame. Het eiste echter terecht een zeer duidelijke etikettering van reclame en geeft verdere uitleg die voorlopig in gedachten moet worden gehouden bij het ontwerpen:
In vergelijking met volwassenen hebben kinderen (vooral als ze pas zeven jaar of nauwelijks ouder zijn) over het algemeen een zwakkere aandacht en leesvaardigheid, maar aan de andere kant een sterker spelinstinct, dat bijzonder gevoelig is voor “bewegende beelden” (zoals hier). Hiermee moet in het onderhavige geval rekening worden gehouden en daarom moet van de verweerder worden geëist dat hij veel duidelijker en op een kindvriendelijkere manier dan hier het geval was, wijst op de commerciële aard van de reclame in kwestie.
Zo ook het Oberlandesgericht Köln (6 U 132/12), dat een reclame van maximaal 10 seconden (pre-roll) in een op kinderen gericht spel niet als problematisch beschouwde.
Belasting op online winsten
In principe wordt er in Duitsland geen belasting geheven op privéwinsten uit echt gokken. Er zijn echter uitzonderingen.
Een bijzonder belangrijke uitzondering zijn winsten uit onlinepokerspellen (bv. in de “Texas Hold’em”-variant), die onderworpen kunnen zijn aan inkomstenbelasting als inkomsten uit bedrijfsactiviteiten (zie Federale fiscale rechtbank, X R 43/12, III R 67/18 en X R 8/21). Volgens de jurisprudentie hangt het in dit opzicht vereiste onderscheid met privéactiviteiten voor spelers – evenals voor atleten – af van de vraag of de belastingbetaler met zijn activiteit als recreatieve of hobbyspeler privéspelbehoeften vervult of dat bij een algemene beoordeling structureel-commerciële aspecten op de voorgrond treden. Het beslissende “model van de beroepsspeler” wordt in dit opzicht vooral gekenmerkt door de geplande exploitatie van een markt met behulp van “professionele” ervaring, die in elk individueel geval moet worden beoordeeld.
Een ander onderschat risico zijn winsten die worden gerealiseerd in de vorm van “vreemde valuta”: als deze binnen een jaar na ontvangst worden omgewisseld voor andere valuta, kan het omwisselingsproces leiden tot belastingheffing!
Conclusie over juridische kwesties met betrekking tot computerspellen
Online spelers doen er goed aan om de basisregels van hun aanbieder te kennen en te volgen. Ten minste op het gebied van daadwerkelijk misbruik kun je verwachten dat de rechtbank het standpunt van de spelaanbieder zal innemen, zolang de voorwaarden zo zijn gedefinieerd dat een consument ze ook echt kan begrijpen. In het geval van valsspelen en het gebruik van bots zullen de rechtbanken zeker altijd een bijzonder recht op annulering toekennen, aangezien het bedrijfs- en spelmodel van de aanbieder aanzienlijk in gevaar wordt gebracht.
Note: In ons Duitse advocatenkantoor vertegenwoordigt Jens Ferner, gespecialiseerd advocaat voor IT-recht, de creatieve industrie op het gebied van softwarerecht – met name gameontwikkelaars en softwarehuizen. Geen activiteiten voor consumenten/particulieren!
Ons kantoor is gespecialiseerd in strafrechtelijke verdediging, witteboordenstrafrecht en IT-recht. Let op ons werk in kunstrecht, digitaal bewijs en softwarerecht.
Let op: Voor bedrijven zijn wij landelijk actief, voor consumenten uitsluitend in NRW voor strafverdediging + OWI's!
- Mededingingsrecht en Terugnameplicht voor Oude Elektronische Apparaten in Duitsland - oktober 19, 2024
- Contract voor de latere installatie van een geleverde batterijopslagsysteem doorgaans wordt geclassificeerd als een koopovereenkomst met installatieverplichting - oktober 19, 2024
- Waarschuwingsbrieven mogelijk in Duitsland: schending gegevensbescherming kan worden vervolgd door concurrenten - oktober 13, 2024
